Kościół Świętego Krzyża
Kościół Świętego Krzyża – gotycki kościół w Żywcu, położony w dzielnicy Śródmieście, w części miasta zwanej Rudzą.
Kościół pochodzi z początku XV wieku, nazywany jest również kościołem Trzech Krzyży. Został zbudowany w stylu gotyckim, rozbudowany w okresie baroku. W 1690 roku z inicjatywy księdza Wojciecha Symeliusza, proboszcza i dziekana żywieckiego, zostało powiększone prezbiterium. Dobudowano wtedy kolistą absydę. Z kolei w 1878 roku powstała kaplica ogrójca, a w 1910 roku – wieża. Wnętrze nawy nakryte jest sklepieniami kolebkowymi, a spadzisty dach pokryty jest gontem. W ołtarzu głównym znajduje się wczesnobarokowy drewniani krucyfiks. Po bokach umieszczono nieco nowsze posągi Matki Boskiej, św. Jana Ewangelisty oraz Marii Magdaleny. W kościele znajduje się również kilka ołtarzy bocznych. Na zewnątrz, przy absydzie znajduje się Kalwaria z Ukrzyżowanym Chrystusem i łotrami po dwóch jego stronach. Są to barokowe rzeźby wykonane z drewna i polichromowane. Obok kościoła znajdował się niegdyś cmentarz, gdzie zostały pochowane osoby skazane przez sąd miejski na karę śmierci. Na ich grobach umieszczono kamienne krzyże, lecz do dzisiaj zachował się tylko jeden z nich.
DODATKOWE INFORMACJE
To najstarszy, zabytkowy, gotycki kościół w Żywcu, zbudowany z kamienia, opięty jest szkarpami. Ma wysokie gontowe dachy i wieżyczkę na sygnaturkę o barokowym kształcie. W środku – pozorne sklepienie kolebkowe. Prostokątne prezbiterium z końca 16 wieku z kolistą absydą z 1690 r. Obok kościółka znajdował się kiedyś cmentarz. Powstał w dzielnicy Rudza pod koniec XIV wieku, być może dla potrzeb górników kopiących tu rudę darniową. Przed 1428r służył na pewno husytom. W czasach napoleońskich wykorzystywano go jako magazyn i szpital. Budowla jest gotycka, ze śladami baroku. Sylwetkę kościółka zeszpecono dobudowując do niego wieżę w 1910r.
Z dawnego wyposażenia zachowało się wiele cennych przykładów sztuki gotyckiej, takich jak: "Opłakiwanie" - obraz temperowy na desce z około 1450 r., "Św. Anna Samotrzecia" - drewniana rzeźba polichromowana z około 1380 r. oraz "Madonna z poziomką" - obraz temperowy na desce z II-giej połowy XV w. Wszystkie obiekty obecnie znajdują się w ekspozycjach stałych Muzeum Miejskiego w Żywcu.
W ołtarzu wczesnobarokowy krucyfiks. Po bokach ołtarza głównego umieszczono posągi Matki Boskiej, św. Jana Ewangelisty oraz Marii Magdaleny. Niegdyś posiadał przepiękną polichromię. Podczas renowacji odkryto w prezbiterium stare freski, które obecnie są rekonstruowane i odnawiane.
Na absydzie golgota, barokowa rzeźba Chrystusa z Łotrami. Kościół ten zapisał się w dziejach żywieckiego wymiaru sprawiedliwości, gdyż w jego sąsiedztwie w XVII wieku grzebano osoby skazane na śmierć przez sąd miejski. Na ich grobach stawiano kamienne krzyże, jeden się ostał.
Krzyż kamienny przy kościele Świętego Krzyża – upamiętnia miejsce, w którym został pochowany przestępca. Niski równoramienny kamienny krzyż (84 cm). Znaczy on miejsce, gdzie w 1624r. ścięto za nieposłuszeństwo i kradzież Michała Gnidę
Św. Jan Nepomucen przy kościele Św. Krzyża - figura na wysokim postumencie pod blaszanym daszkiem z 1717r. pierwotnie stała na rynku, ale jak wybudowano na rynku figurkę Św. Floriana, to przeniesiono starszą rzeźbę i ustawiono ja przed kościółkiem Trzech Krzyży. Św. Jan Nepomucen w rękach trzyma krzyż i palmę – symbol męczeństwa. Jest patronem mostów, orędownik chroniący od powodzi.
Boża Męka przy kościółku św. Krzyża – kamienna kolumna toskańska dźwigająca krzyż z płaskorzeźbą Chrystusa ukrzyżowanego, nad nim kolejny krzyż kuty z żelaza (możliwe ze z odlewni z Węgierskiej Górki)
Kalwaria z Chrystusem Ukrzyżowanym przy Kościele Św. Krzyża – Chrystus z łotrami – rzeźba na absydzie kościoła, we wnęce absydy znajduje się malowidło „Znalezienie Krzyża Świętego przez św. Helenę”. Są to barokowe rzeźby wykonane z drewna i polichromowane.
Zapraszamy do Żywca!
Zespół Żywieckiego Centrum Obsługi Ruchu Turystycznego
