Wycieczka do Orawskiego Parku Etnograficznego
Oferta przewodnicka:
Całodniowa wycieczka ze mną może zawierać następujące elementy:
- przyjazd do Zubrzycy Górnej,
- zwiedzanie Orawskiego Parku Etnograficznego,
- uczestnictwo w zajęciach z regionalizmu,
- czas na zakupy,
- ognisko z pieczeniem kiełbasek.
Wycieczka z Karpackim Gazdą do Zubrzycy Górnej na lekcje edukacyjne z regionalizmu, folkloru dla dzieci i młodzież.
Hej bystra woda, bystra wodzicka,
Pytało dziewce o Janiczka.
Hej lesie ciemny, wirsku zielony,
Kaj mój Janicek umilony.
Góralska oferta edukacyjna w Zubrzycy Górnej
Oferta ta skierowana jest zwłaszcza dla uczniów szkół podstawowych, gimnazjów i liceów ogólnokształcących. Oferta ta ma na celu promowanie tradycyjnej wytwórczości, wyjście naprzeciw programowi regionalizmu realizowanemu w szkołach, wzbudzenie zainteresowania tradycyjnym rzemiosłem ludzi młodych, tak aby wychować następców, którzy będą kultywować tradycję, zachowanie tożsamości i znajomość własnej wartości.
Hej mój Janicku, miły Janicku,
Nie chodźże po orawskim chodnicku.
Hej dość to ześ już nagnał łowiecek,
Ostańse przy dziewce kolwiecek.
Zajęcia edukacyjne z regionalizmu prowadzone są w placówkach edukacyjnych specjalnie do tego przystosowanych jak również w ludowych izbach regionalnych i skansenach.
Są to zajęcia z następujących tematów:
1. malarstwo na szkle (regionalne motywy zbójnickie)
2. obróbka lnu "Jak to ze lnem było" (zbójnicy często nosili lniane koszule)
3. rzeźbiarstwo (możliwość wykonania rzeźby zbójnika)
4. wypiek tradycyjnego chleba "Od ziarna do chleba"
5. ozdoby z bibuły
6. pasterstwo (wołoskie tradycje wypasania owiec w Beskidach, Tatrach, Orawie, Spiszu i relacje zbójników z pasterzami owiec) / Zajęcia edukacyjne „pełny kotlicek zyntycy, niezły wypas na Zubrzycy”
7. nauka pieśni góralskich (motyw zbójnicki w pieśniach regionalnych)
8. "Orawskie zabawki szmaciane"
Wśród nowości powinno za niedługo znaleźć się stolarstwo, kowalstwo, rolnictwo i pasterstwo, ale także nauka pieśni orawskich związanych z rokiem obrzędowym. Informacje o uruchomionych zajęciach będą podawane na bieżąco.
1. Malarstwo na szkle zostało wybrane ze względu na jego ważną rolę w kulturze ludowej regionu. Zajęcia prowadzone są przez artystę - malarza. Tematem tych zajęć jest poznanie historii malarstwa na szkle, jego tradycji, a także praktyczne poznanie tajników samej techniki malowania. Biorąc aktywny udział w tych zajęciach uczestnik pod kierunkiem artysty samodzielnie maluje obraz na szkle, zachowując tradycyjne reguły powstania takiego obrazu. Czas trwania zajęć 2 godz. Materiały i narzędzia zapewnia organizator. Uczestnik zabiera namalowany przez siebie obraz wielkości 18x24 cm oprawiony w drewnianą ramę.
2. O wyborze tematu "Len" zadecydowała jego istotna rola w gospodarce Beskidów, Podhala, Orawy czy Spisza. Len uprawiano tu ze względu na jego szerokie zastosowanie - wyrabiano z niego płótno, robiono powrozy i wytłaczano tak bardzo potrzebny w gospodarstwie domowym olej. W wielu starodawnych chałupach znajdowały się narzędzia służące do obróbki lnu, natomiast warsztaty tkackie posiadali jedynie bogaci gospodarze - zwani knopami. Etapy obróbki lnu oraz produkcję płótna i oleju lnianego można na proponowanych warsztatach oglądać, ale przybywa się tu głównie po to, aby len rafać, czesać, miądlić i ze słomy lnianej uzyskać gotową nić. Zajęcia trwają około 2 godz. Surowce i narzędzia zapewnia organizator.
3. Rzeźbiarstwo ludowe (motywy zbójnickie w rzeźbie ludowej) - Tradycyjna rzeźba ludowa odgrywa w sztuce ludowej szczególna rolę. Tworzona była przede wszystkim przez anonimowych rzeźbiarzy. W tradycyjnej rzeźbie dominowała tematyka sakralna, ale często zdarzały się również motywy świeckie związane z tematyką zbójnictwa ludowego. Najczęściej powtarzany był motyw Ukrzyżowanego Chrystusa wiszący prawie w każdej tradycyjnej izbie oraz w kapliczkach czy na przydrożnych krzyżach. Popularne były także wyobrażenia Matki Boskiej Karmiącej z Dzieciątkiem lub bez, z których charakterystyczna dla Mazowsza i Kujaw jest figura Matki Boskiej Skępskiej. Najszerzej jednak wykorzystywane były przez rzeźbiarzy ludowych postacie świętych patronów i opiekunów ludzi w codziennym życiu. Niektóre postacie świętych występowały na terenie całej Polski, np. św. Jan Nepomucen (patron zbójników), św. Barbara (patronka zbójników), inne tylko w określonych regionach, np. św. Florian, czczony szczególnie na południu kraju. Rzeźba ludowa już na długo przed II wojną światową zaczęła tracić swoją pierwotną funkcję i zaczęła wzbudzać zainteresowanie mieszkańców miast. Była inspiracją dla profesjonalnych artystów i stała się przedmiotem kolekcji muzealnych i prywatnych. W twórczości współczesnych rzeźbiarzy zaczyna odgrywać coraz większą rolę obserwacja otaczającego świata. Twórcy odchodzą od tradycyjnych wyobrażeń „świątków”, podejmując coraz częściej tematy nowe, świeckie. Przekazują odbiorcom swoją wizję postaci historycznych, postaci baśniowych, scen rodzajowych, zwierząt czy ptaków. W kolekcji w Zubrzycy znajdziecie Państwo ogromny wybór współczesnej rzeźby ludowej, wykonanej przez najwybitniejszych polskich rzeźbiarzy. W pracowni artystycznej znajdziecie rzeźby, które można kupić. Na naszych warsztatach rzeźbiarskich dowiecie się jak powstaje rzeźba (produkcja). Musicie wiedzieć, że rzeźby wykonywane są własnoręcznie, co jest bardzo pracochłonne. Zajęcia trwają około 2 godz. Surowce i narzędzia zapewnia organizator.
4. W Beskidach, na Podhalu, Orawie wyrabiano niegdyś "czarny chleb" i "moskol" wypiekany przez każdą gospodynię. Stąd temat "Od ziarna do chleba". W trakcie zajęć uczestnicy młócą cepami, czyszczą ziarno na przatakach, mielą je na żarnach, następnie zarabiają ciasto i przygotowują posiłek z "czarnej" i " białej" mąki w formie "moskoli" lub tradycyjnej kluski. Potrafią więc samodzielnie przyrządzić najprostszy posiłek. Zajęcia odbywają się pod nadzorem instruktorów ubranych w odzienie, w jakie na co dzień ubierali się nasi przodkowie. Zajęcia trwają około 2 godz. Surowce i narzędzia zapewnia organizator.
5. "Ozdoby z bibuły"- zajęcia te zorganizowano nawiązując do tradycyjnego sposobu dekorowania pomieszczeń papierowymi kwiatami. Wnętrza chałup beskidzkich, podhalańskich, orawskich przyozdabiano pająkami i kwiatami z bibuły. Na komodzie lub na stole w "świetnicy" ustawiano domowy ołtarzyk, na którym obok figurek świętych stały "pióra" lub "bukrety" z bibuły. Obrazy wiszące na ścianach również dekorowane były takimi ozdobami. Zajęcia trwają 2 godz. Materiały i narzędzia zapewnia organizator. Wykonane przez uczestników ozdoby kwiatowe przechodzą na ich własność.
6. Zajęcia edukacyjne „pełny kotlicek zyntycy, niezły wypas na Zubrzycy” / Tradycje wypasu owiec w Karpatach, zwyczaje, obyczaje - spotkanie z kapelą góralską, która zagra i zaśpiewa przyśpiewki pasterskie, spotkanie z gawędziarzem multiinstrumentalistą, który nauczy gry na unikatowych instrumentach pasterskich, konkurs wyrabiania oscypków i innych owczych serów oraz żentycy. Karpacki Gazda proponuje zajęcia edukacyjne „Pełny kotlicek zyntycy, niezły wypas na Zubrzycy”. W czasie zajęć zabierzemy Was w przepiękną podróż w przeszłość. Zajrzymy do tradycyjnej bacówki, pachnącej dymem ze świętej watry, sięgniemy do starych bacowskich zabiegów magicznych, sprawdzimy też, jak miewali się pasterze w innych zakątkach ziemi i jak różnorodne zwierzęta wypasali na łąkach, tundrach czy wysoko w górach. Wiedzę połączymy z praktyką. Najmłodsi nauczą się pasterskich zabaw i przyśpiewek zaś ci, którzy uważają, że za bardzo odrośli już od ziemi będą mogli spróbować sił z piscołką bądź pasterskim rogiem oraz zakosztować innych atrakcji. Nie zdradzimy Wam wszystkiego tak od razu! Mamy nadzieje, że zasialiśmy ciekawość w Waszych głowach! Jeżeli tak, to serdecznie zapraszamy na zajęcia z Karpackim Gazdą!
Pasterstwo to rodzaj gospodarki występujący na obszarach, gdzie uprawa roli jest niemożliwa lub nieopłacalna. Typowym przykładem pasterstwa w Polsce jest wypas owiec na pastwiskach górskich. Zanim na dobre rozwinęło się pasterstwo, gospodarka bazowała na rolnictwie, myślistwie i rybołówstwie. Wraz z pojawieniem się w Beskidach Wołochów gospodarka rolna przeszła ogromną przemianę – rozpoczęto hodowlę owiec, kóz i bydła. Ponadto Wołosi przynieśli ze sobą zdolności przetwórstwa produktów otrzymanych dzięki gospodarce hodowlanej, takich jak mleko, wełna i skóry. Początkowo Wołosi regularnie odbywali swe wędrówki z dolin w kierunku górskich hal, lecz z czasem, zaczęły się one przeobrażać w osadnictwo stałe (kolonizacja wołoska). Okres intensywnej gospodarki pasterskiej rozpoczęty przez osadników wołoskich trwał od XV w. do końca XVIII w. Ta granica jest umowna – np. na terenie Beskidu Żywieckiego wyznacza ją włączenie omawianego obszaru do Monarchii Austro-Węgierskiej po I Rozbiorze Rzeczypospolitej w 1772 r. Pasterstwo ma typowy charakter sezonowy – zaczyna się i kończy uroczystym redykiem. Miejscem, wokół którego toczy się całe pasterskie życie, jest bacówka pasterska. Całość życia pasterskiego naznaczona była magią i zabobonnymi wierzeniami, wypełnianiem świętych zwyczajów, które gwarantowały pomyślność w gazdowaniu na hali. Po redyku, tuż po przybyciu na halę, baca rozpalał ogień watry w szałasie, wierzono bowiem, że ogień odpędza wszelkie złe moce i siły nieczyste. Watra nie mogła zgasnąć przed wigilią św. Jana, czyli 24 czerwca. Za ogień odpowiedzialny był sam baca. Gdyby się tak zdarzyło, że watra by zgasła, to wówczas baca był zobowiązany zapłacić juhasom okup, który znacznie pomniejszał jego zyski.
7. Nauka pieśni góralskich, zbójnickich:
• słynni artyści muzycy o zbójnikach,
• muzycy i zbójnicy, obraz zbójników w pieśniach ludowych,
• podhalańskie pieśni o Janosiku i zbójnikach,
• taniec zbójnicki na Podhalu i na Żywiecczyźnie,
• ukraińskie melodie o zbójnikach,
• zbójnickie instrumenty muzyczne,
• zbójnickie nuty, pieśni.
8. "Orawskie zabawki szmaciane" to powrót do dzieciństwa naszych prababć. Podczas zajęć dzieci zapoznają się z dawnymi rodzajami zabawek a także samodzielnie wykonują z gałganków zabawki przytulanki. Wykonane pod okiem instruktorki lalki dzieci zabierają na własność. Zajęcia te dają dzieciom dużo radości i satysfakcji z własnych umiejętności. Zajęcia trwają około 2 godz. Materiały i narzędzia zapewnia organizator.
SPRAWY ORGANIZACYJNE
Wszystkie usługi i bilety wstępów do zwiedzanych obiektów na zapytanie z indywidualna kalkulacją!
1. Udział w Zajęciach Edukacyjnych z Regionalizmu w Zubrzycy Górnej jest odpłatny i należy zgłaszać telefonicznie do Żywieckiego Centrum Obsługi Ruchu Turystycznego pod nr tel./fax 033 475 96 52 lub 609 789 879 lub pisząc maila: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie obsługi JavaScript.
2. Umówiony termin należy potwierdzać na dwa dni przed przyjazdem na zajęcia.
3. Zajęcia Edukacyjne z Regionalizmu prowadzimy z grupami liczącymi od 10 do 20 osób.
4. Zajęcia odbywają się w godz. 9.00-15.00 w dniach od poniedziałku do piątku lub innym ustalonym terminie.
Zapraszamy w Beskidy z Karpackim Gazdą!
