Madonna z poziomką
Madonna z poziomką
Madonna z poziomką jest jednym z najcenniejszych dzieł sztuki sakralnej na Żywiecczyźnie.
O bardzo cenny obraz pochodzący z drugiej połowy XV wieku wzbogaciło się żywieckie Muzeum Miejskie, mieszczące się na Starym Zamku. To najprawdopodobniej jedyny w Europie, a już na pewno w naszym kraju zachowany przykład Madonny trzymającej w ręku poziomkę. To wyjątkowe arcydzieło malarskie, wykonane w późnym średniowieczu, placówka otrzymała od żywieckiej konkatedry. Obraz nie był do tej pory nigdzie eksponowany. Należy przeprowadzić badania dotyczące technologii jego wykonania, pigmentów.
Bardzo ważne jest bowiem, by dokładnie ustalić, ile jest na nim warstw malarskich. Podjęta zostanie również próba prostowania obrazu oraz sklejenia go w jedną całość, bo dzieło ze starości pękło na pół. Konieczne będzie założenie elementów, które będą miały za zadanie podtrzymywanie i stabilizowanie obrazu. Trzeba będzie też uporządkować tę najstarszą i najcenniejszą warstwę malarską. Madonna z poziomką powstała na 4 sklejonych ze sobą deskach z drewna lipowego. Wymiary obrazu to 165 na 120 cm. Nieznany jest natomiast autor arcydzieła.
Wiadomo jedynie, że w XVII wieku starodawny obraz zakupił w Krakowie ks. Andrzej Kozatius z katedry krakowskiej, który był rodem z Żywca.
Po konserwacji obraz będzie prezentowany na stałej wystawie "Sztuka Sakralna Żywiecczyzny" w Starym Zamku, gdzie mieści się muzeum. Pierwotnie obraz był uważany za barokowy. Podczas konserwacji w 1980 roku już pierwsze badania wykazały istnienie siedmiu warstw malarskich.
Obraz przedstawia Madonnę tronującą z Dzieciątkiem, w otoczeniu aniołów. W lewej dłoni Maryja trzyma kwiat poziomki, natomiast na rączce Jezusa przysiadł zielony ptak. Zdaniem żywieckich muzealników to jedyne zachowane przedstawienie Matki Bożej z gałązką poziomki.
Na obrazie znajduje się także wizerunek fundatora - kanonika katedry krakowskiej, żywczanina ks. Andrzeja Kozatiusa wraz z patronem św. Andrzejem, a także napis "Żywiec 1625". Prawdopodobnie duchowny zakupił obraz w Krakowie i kazał na nim umieścić swój wizerunek. Fundator nie zdawał sobie sprawy, że barokowe dzieło ma średniowieczną historię. Pochodzi z II połowy XV wieku i należy do arcydzieł późnośredniowiecznego malarstwa temperowego.
Historia Starego Zamku, w którym mieści się siedziba muzeum, sięga połowy XIV wieku. Pierwszymi właścicielami miasta i zamku, potwierdzonymi w dokumentach, byli Komorowscy herbu Korczak. Dobra nadał im król Kazimierz Jagiellończyk w 1467 roku. Zamek później należał także do Wazów i Wielopolskich, a od połowy XIX wieku - do Habsburgów.
Do żywieckiego muzeum w Starym Zamku warto zajrzeć nie tylko z powodu bezcennego obrazu Madonny. Placówka posiada między innymi salę tortur siejącą postrach u zwiedzających. Wśród eksponatów obejrzeć można także... łoże sprawiedliwości, hiszpańskie buty oraz konfesjonał. Historycy twierdzą, że wszystkie prezentowane ciekawostki jeszcze 300 lat temu używane były nie tylko w mieście, ale w całym regionie Żywiecczyzny.
W dziale etnografii prezentowana jest kultura ludowa Żywiecczyzny. Tradycyjne wyposażenie i zdobnictwo izby góralskiej ukazuje zrekonstruowany fragment wnętrza z drugiej połowy XIX wieku.
Tradycyjną oraz współczesną sztukę ludową prezentuje malarstwo na szkle, rzeźba w drewnie, kamieniu, a także ozdoby bibułkowe. Nie można ominąć ekspozycji, która nawiązuje do zimowych zwyczajów tego terenu. Znajdują się w niej kostiumy, noworoczne maski przebierańców (np. tak zwanych jukaców i dziadów) oraz rekwizyty kolędnicze, czyli kozy, turonie, jak też ciekawie zdobione gwiazdy.
Zapraszamy do Żywca!
Zespół Żywieckiego Centrum Obsługi Ruchu Turystycznego
